Bạn có giá bao nhiêu?

Bài viết này nói về lương, lương của sinh viên mới ra trường bao nhiêu là hợp lý.

Trong tất cả các buổi phỏng vấn, sau những câu chuyện xa gần, bao giờ cũng có phần để nói về lương nơi mà thường nếu thước đo của việc ứng viên tự đánh giá mình và cách nhìn của nhà tuyển dụng không quá chênh lệch, hay nói kiểu triết học là giá của sức lao động làm hài lòng cả 2, thì deal sẽ được chốt, hợp đồng được ký kết.

Đấy là câu chuyện của dân professional tức là hội đã có kinh nghiệm, còn với sinh viên mới ra trường thì thường là có 2 kiểu: (1) Nghìn đô thì ông mới làm, ko thì thôi, như mấy em sinh viên Ngoại Thương một dạo đã tạo nên trào lưu “Không tuyển sinh viên ngoại thương” trong các job posting, và (2)”tùy công ty trả theo quy định, em sinh viên nên muốn được học hỏi thôi ạ”.

Vậy một mức lương như thế nào là hợp lý cho một lính mới vừa tốt nghiệp? Sau 4 hoặc 5 năm miệt mài nhảy hoặc lê lết qua cổng hậu của trường đại học, sẽ là không công bằng nếu đánh đồng tất cả là như nhau, nhưng như thế nào sẽ khác nhau và khác nhau sẽ như thế nào? Bài viết này đưa ra một số thông tin và con số dựa trên kinh nghiệm cá nhân, các bạn có thể tham khảo, và vì là kinh nghiệm cá nhân nên nó chỉ giới hạn trong lĩnh vực IT nơi người viết bài này có hơn 10 năm làm việc.

Để tính giá (lương) hợp lý, ta có công thức sau:

Lương (Giá của bạn) = Lương tối thiểu + các yếu tố phụ thêm

Ta sẽ xét lần lượt các yếu tố.

Lương tối thiểu: Do đặc điểm của đào tạo đại học ở VN, cộng thêm nhu cầu nhân lực IT rất lớn nên ở VN có chuyện là những sinh viên bình bình, nhàng nhàng sau 1 vài lần failed interview, kiểu gì cũng sẽ xin được việc ở công ty đang rất cần người nào đấy, ở công ty đó người ta phỏng vấn rất qua loa, có trường hợp không phỏng vấn vào làm luôn và trả một mức lương tối thiểu chấp nhận được. Chấp nhận được với sinh viên vừa ra trường có nghĩa là đủ tiền nhà, tiền ăn, xăng xe, điện thoại và một chút dành cho cafe, bạn bè, không phải xin tiền bố mẹ nữa. Như đã nói trong 1 bài viết trước đây thì đó là một cơ hội tốt để bắt đầu sự nghiệp, nhiều người sau này thành công cũng bắt đầu theo cách như vậy. Hiện tại mức tối thiểu ở các công ty phần mềm dao động khoảng 5.5-6M.

Các yếu tố phụ thêm

1. Loại bằng tốt nghiệp: không phải bằng giỏi sẽ giỏi hơn bằng khá, nhưng bằng khá khả năng rất cao là kém bằng giỏi, dù gì bằng giỏi cũng thể hiện được một phần năng lực nào đó (năng lực tư duy hoặc năng lực chăm, có nghị lực để chăm suốt 4-5 năm - một loại năng lực rất quan trọng)i. Do đó bằng giỏi được thêm 1M.

2. Ngoại Ngữ: ưu thế rất lớn trong ngành IT, một người ngoại ngữ tốt có thể thăng tiến nhanh hơn người khác 2-3 lần, hoặc hơn. Tuy nhiên để ngoại ngữ là ưu thế thì phải đạt được một mức độ nhất định, cụ thể như sau (Theo mẫu ANH - NHẬT - số lương được thêm)

1. < 600 TOEIC - N4 - 0 VND vì vẫn còn bập bõm, chưa có khác biệt.

2. 650-750 TOEIC - N3 - 500k

3. 750-850 TOEIC - N2 - 1M

4. 900+ TOEIC - N1 - 2M

3. Kỹ năng/Kinh nghiệm: nếu bạn có thực tập tại một công ty nào đó, hoặc có thành tích nghiên cứu khoa học, bạn cũng sẽ được đánh giá tốt hơn. Đặc biệt nếu bạn đã tự làm 1 sản phẩm  và up lên github chẳng hạn thì bạn sẽ được nhìn với con mắt khác hẳn, do đó có 1 tip là hãy làm 1 cái gì đó có thể demo được, đưa lên github và khoe trong buổi phỏng vấn. 

   1. 6 tháng thực tập: 500k

   2. 1 năm thực tập: 1M

   3. Có sản phẩm: 1M

   4. 1+ năm thực tập hoặc sản phẩm tốt: 2M

4. Hoạt động phong trào: Nếu bạn là bí thư đoàn trường hay chủ nhiệm câu lạc bộ Guitar chẳng hạn, khả năng cao là bạn sẽ có thêm 500k hoặc 1M tùy vào người phỏng vấn.

5. Đẹp trai/xinh gái: Người phỏng vấn là con trai sẽ ưu tiên các bạn gái xinh và ngược lại. Nhưng đôi khi tiêu chí này cũng có tác dụng ngược, như nếu bạn rất đẹp trai nhưng mà lại dốt chẳng hạn.

Sau đây chúng ta đưa 1 số trường hợp điển hình, bạn có thể tự tính trường hợp của mình do có rất nhiều tổ hợp khác nhau.

1) Tốt nghiệp loại làng nhàng (TB, Khá), kinh nghiệm, kỹ năng chưa có gì, ngoại ngữ kém, không tham gia hoạt động phong trào do mải chơi game, mà lại xấu trai hoặc xấu gái. Lương -> 5.5-6M

2) Tốt nghiệp làng nhàng, ngoại ngữ kém, đi thực tập khoảng 6 tháng. -> Lương: 6.5M

3) Tốt nghiệp làng nhàng, đi thực tập 1 năm, có sản phẩm -> 8M

4) Tốt nghiệp làng nhàng, Ngoại ngữ giỏi (800 TOEIC), kỹ năng kém ->7M

5) Tốt nghiệp loại giỏi, ngoại ngữ giỏi (800 TOEIC), kỹ năng tốt, đẹp trai/xinh gái lại hoạt động phong trào nhiều: 11-12M. 

Các bạn sinh viên năm 2,3,4 và sắp ra trường cần cân nhắc mình cần chuẩn bị những gì để có một mức lương mong muốn ngay sau khi tốt nghiệp, Trong các yếu tố kể trên thì yếu tố số 2) ngoại ngữ và số 3) kỹ năng là bạn có thể cái thiện trong thời gian ngắn nên nếu bạn là sinh viên năm cuối và chỉ còn 6 tháng nữa tốt nghiệp, bạn cần tìm cách cải thiện sớm. Có thể tham gia 1 khóa học ngoại ngữ để có căn bản đồng thời tự học mỗi ngày 2-3h để đạt được 650 TOEIC trong 6 tháng, hoặc bạn có thể tham gia học lập trình tại 1 trung tâm nào đó để rèn luyện kỹ năng, thực ra ở trường các bạn đã được học rất nhiều về kiến thức nền nhưng lại không được thực hành trên dự án thực tế, tham gia 1 khóa học tại các trung tâm cam kết tham gia dự án thật sẽ giúp các bạn cải thiện vấn đề này. Tất nhiên cải thiện cả ngoại ngữ và kỹ năng trong 6 tháng thì càng tốt nhưng hơi khó.

HVIT Center